Bu madde
Adana ilinin merkez ilçesi olan
Adana kentine ilişkindir. Başlığın diğer anlamları için
Adana (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Koordinatlar: 37°01′N, 35°18′E
Adana, Türkiye'nin Güneyinde, Doğu Akdeniz'in Kuzeyi'nde yer alan ildir. İl merkezinin adı da Adana olup, Seyhan, Yüreğir, Çukurova, Sarıçam ve Karaisalı ilçelerinin birleşimiyle oluşur. Adana kent merkezi 5 ilçeden, Adana İli ise toplam 16 ilçeden oluşmaktadır. Adana ilinin nüfusu, 2008 yılı sayımları itibarı ile 2.506.650'dir.[1]. Ayrıca Adana İli'nin yüzölçümü 1,945 km²'dir. Adana, Akdeniz Bölgesi'nin 1. Türkiye'nin ise İstanbul, Ankara, İzmir ve Bursa'dan sonra 5. buyuk kentıdır
Türkiye'nin en dinamik şehirlerinden biri olan Adana, Akdenize kıyısı olan bir ildir. İl merkezi Akdeniz'den 30 km uzaklıkta bulunur. Adana ili, Türkiye'nin en verimli ovası Çukurova'yı tamamen kapsar. Adana il merkezi de Çukurova'nın içlerinde kurulmuş olup, bu bakımdan Adana ili, Türkiye'nin en verimli ovalarına sahiptir.
Adana İl Merkezi'nin Kuzeyinde bulunan Seyhan Baraj Gölü, 1956 yılında tamamlanmıştır. Baraj, elektrik üretebilmek ve Çukurova'nın düz ve verimli ovalarını sulayabilmek için inşa edilmiştir. Şehir içerisine, su akışını sağlayabilmek için doğu-batı yönünde bulunan iki adet sulama kanalı yapılmıştır. Bu sayede Adana İl merkezi, sel taşkınlarından kurtarılabilmiştir.
Ülkenin en önemli iki akarsuyu olan Seyhan ve Ceyhan nehirleri, Adana İl sınırlarından geçer ve burada da Akdeniz'e dökülür. İlin kuzeyinde Toros Dağları vardır. Bu dağlarından bazıları: Aladağlar, Tahtalı Dağı, Bolkar Dağları, Dibek Dağları, Demirkazık Dağı.[2]
Bölgeye hakim Akdeniz İklimi'nin etkisiyle Adana'da yazları sıcak ve kurak, kışları ise ılık ve yağışlı geçer. Kışları yaklaşık 13 °-15 ° C ve yazları ise yaklaşık 34 °- 46 ° C ' olarak ölçülür.Küresel ısınmayla birlikte iklimler değiştiği için Adana ya yazın ortasında şiddetli yağmur yağdığı görülür.
Adana metropol alanı;Seyhan,Yüreğir,Karaisalı,Çukurova ve Sarıçam ilçelerinden oluşur. Adana, Türkiye'nin güneyinde Akdeniz Bölgesi'nin Adana(Çukurova) bölümü'nde yer alır. Seyhan Nehri'nin iki yakasında kurulmuştur.
Metropol ilçeler [değiştir]
Adana büyükşehrini oluşturan ilçeler şunlardır:
Adana İl Merkezi ve Seyhan Nehri
Adana'nın yüzyıllarca kullanılan isimlerindan bazıları şunlardır: Dunarus, Adanus, Attania, Adanos, Ta Adana, Uru Adaniya, Erdene, Edene, Ezene, Batana, Atana, Azana, Addane, Seyhan.
Çeşitli kazynaklara göre, adını Hitit Adaniya Kizzuwatna Kırallığı'ndan almıştır. Diğer kaynaklar ise Adana adının efsanevi Danaus veya Danaoi Yunan kabilelerinden geldiğini söyler. Helenistik Dönem'de ise bu topraklar, Kilikya, Antiochia veya Sarum olarak biliniyordu. Asurlular ise bölgeye Quwê adını vermişlerdi. Bölgenin Ermenice ismi ise Atana (Ատանա)'ydı.Antik Roma efsanelerine göre, Adana ve Seyhan isimleri Uranüs'ün iki oğlu olan Adanaus ve Sarus'tan gelmektedir. Efsaneye göre Adanus ve Sarus Adana kentinin kurucularıdır.
Adana metropolü ve Seyhan Irmağı
Seyahatnamelerde Adana İçin Söylenenler [değiştir]
 |
Bu madde veya bölüm kısmen ya da tamamen VikiKaynak'a taşınmaya adaydır. |
Üçüncü şahıslar tarafından yaratılmış ve yayımlanmış, değiştirilemez orijinal metinler VikiKaynak'ta yer alır. Örnek: Şiirler, marşlar, kanunlar.
- Eğer sayfada orijinal metin + metin hakkında açıklama yazısı varsa;
- "Orijinal metin" kısmını Vikikaynağa aktarın ve bu sayfadan silin.
- Eğer geride kalan "açıklama yazısı" ansiklopedik bir madde haline getirilebilecek yeterlilikte ise, bunu yapın ve en alta {{Vikikaynak}} yazarak, Vikikaynakta yarattığınız maddeye bağlantı verin. Eğer açıklama yazısı yok denecek kadar az ise bu aşamadan sonra 2. yöntemi uygulayın.
- Son olarak bu şablonu kaldırıp kaydedin ve çıkın.
- Eğer sayfada sadece "orijinal metin" varsa ya da "metin hakkında açıklama yazısı" yok denecek kadar az ise;
- "orijinal metin" kısmını Vikikaynağa aktarın ve bu sayfadan silin.
- Son olarak sayfayı tamamen boşaltıp, {{Sil|Madde 4}} yazıp kaydedin ve çıkın.
|
Bedrettin El Gazzi
" Misis Ceyhan üzerinde bir şehirdir. Ağaçları bol ve mütenevvidir. Bahçelerini sulayan bu nehrin üzerinde büyük ve muhkem yapılı bir köprü vardır. Köprünün iki başında geceleri kilitlenen iki büyük kapı vardır. Burası evvelce en iyi ve ileri şehirlerden biri idi. Birçok büyük adam yetiştirmiştir. Fakat maalesef bugün yıkılmış ve asırlar onun güzelliğini bir yudum su gibi içmiştir." "Adana' ya Seyhan nehri üzerinde bulunan bir köprü vasıtasıyla girilmektedir. Ceyhan' a yakın büyüklükte olan bu nehrin şehir etrafındaki akışı çöreklenmiş bir yılanı andırır. Nehrin üzerine konmuş su dolapları vasıtasıyla bağlar, bahçeler sulanmaktadır... ... Manzarası pek hoş olan cenneti andıran bu yerden geçen nehir, gündüzleri güneşin geceleri mehtabın süslerine bürünerek, tatlı hışıltılarla akıyor, dört köşeye hayat ve neşe saçıyordu. İki yakasını donatan ağaçlar, onun bu mağrur akışına sanki, ' şen yerleri dolaşamaz yüce dağları aşamazsın ' demek istiyorlardı..."[3]
Katip Çelebi
" ... Şehrin havası ağır olmakla, halkı, altı aya kadar yaylaya çıkar. Şehirde bazı dükkanlar açık kalır ve mahalle bekçileri bulunur. Yaylaların iki durak ilerde dağlar içinde Ramazanoğlu Yaylası yol üzerindedir. Asıl yaylaları Tekir yaylası' dır ki, ADANA halkının bir geleneği olarak, yaz mevsiminde burası mamur bir kasaba gibi olur... " ( Cihannuma adlı Seyahatnameden )[3]
Sahibi Bilinmeyen Seyahatname
" ADANA büyük şehirdir. 3 camisi vardır. Biri gerçekten seyredilmeye değer, hoş bir camidir. İki hamamı vardır. Su kenerındaki hamamı daha güzeldir. Çarşı pazarı mükemmeldir. Bir bedestanı ve su kenarında bir küçük kalesi vardır. Şehrin kenerından akan büyük nehre Kızılırmak derler. Şehre su çekilmek için büyük bir dolap vardır. Şehrin bütün suyu bu dolapla sağlanır. Büyük bir köprüsü vardır. Bu köprüden geçilir, su kenerında bir ' Hünkar Köşkü ' vardır. Hoş bir mesire yeridir. ADANA şehri bağlık ve bahçeliktir. Limonu, turuncu gayet çok olur. Hele narı emsalsizdir. Başka meyveler de olur. Şehrin paçası da meşhurdur... " ( Sahibi bilinmeyen el yazması Seyahatname Hicri 1056 ( 1646 )[3]
Paul Lucas, 1706' da Adana' yı şöyle anlatır:
" ADANA' nın ortasından Paris' in Sen Nehri büyüklüğünde ( Çakıt ) Seyhan Irmağı geçmektedir. Kıyısında kentin kalesi vardır. Bu kale küçük ama temeli ve yapısı çok sağlamdır. Çevresi 300 m' den fazla olmayan bu kalenin içinden, büyük gözlü bir taş köprüye geçilerek kentin dışına çıkılmaktadır. Köprünün sağ kolu üzerinde büyük su kemerleri, bunların altında da su dolapları bulunur. Büyük kemerli su yolları, ırmaktan çekilen suyu kanallarla kente ulaştırır. "[3]
Nüfus ve Demografik Yapı [değiştir]
Şehir merkez nüfusu 1.900.000,il nüfusu 2.700.000 civarındadır.Bu özelliği ile Bursa'dan sonra Türkiye'nin 5. büyük ili ve kentidir.1980 sonrasında İç Anadolu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'dan çok yoğun bir biçimde göç almış ve almaya devam etmektedir.
| Adana'nın Nüfusu |
| Yıl |
1927 |
1935 |
1940 |
1945 |
1950 |
1955 |
1960 |
1965 |
1970 |
1975 |
1980 |
1985 |
1990 |
1997 |
2000 |
2007 |
2009 |
|
| Nüfus |
- |
76.473 |
- |
117.642 |
231.548 |
- |
231.548 |
289.919 |
347.454 |
475.384 |
574.515 |
763.769 |
916.150 |
1.037.924 |
1.530.710 |
2.006.566 |
2.700.500 |
| Artış(%) |
- |
- |
- |
%53,83 |
%96,82 |
- |
%96,82 |
%25,21 |
%19,85 |
%36,83 |
%20,85 |
%32,94 |
%19,95 |
%13,29 |
%18,94 |
%16,59 |
%10,85 |
Sanayi ve Tarım [değiştir]
1940 ve özellikle 1950'lerde hızla endüstrileşmeye başlayan Adana, zamanla ülkenin en önemli sanayi kentlerinden birisi haline geldi. Tarıma dayalı endüstri, otomotiv ve gıda sektöründe yatırımların olduğu kentte ayrıca Türkiye'nin en büyük organize sanayi bölgelerinden Hacı Sabancı Organize Sanayi Bölgesi hizmet vermektedir. .Akdeniz Bölgesi'nin ticaret piyasası bakımından en önemli merkezidir.BTC ile birlikte Adana Ceyhan bölgesinde hızlı atılım hamleleri gerçekleşmiştir.Ceyhan enerji bölgesi belkide Türkiye'nin en önemli bölgesi konumuna gelmek üzeredir.11 tersane (biri dünyanın 2. en büyüğü olmak üzere), 5 rafineri, limanlar, serbest bölgler, petrokimya tesisleri yatırımları hızla ilerlemektedir.Samsun boru hattıda btc ye bağlanmak üzeredir.Böylelikle rus petrolleride boğaz aşılmadan dünya piyasasına buradan geçiş yapacaktır.Hindistan Petrolleri'de buradan yapılan anlaşma ile akmaya ilerleyen günlerde başlayacaktır.Ceyhan enerji bölgesi ortadoğunun Dünya'ya açılan kapısıdır.Dünya'daki ikinci petrol borsasının buraya açılması gündemdedir.Adana' ya geleceğin Rotterdamı gözü ile bakılmaktadır . Adana bir sağlık üssü konumundadır bölgeye ve hatta bölge dışından birçok kente hizmet vermekte ,sağlık turizmi gerçekleşmektedir son yıllardaki yabancı hastalarda ciddi artışlar ve bu konuda ,sağlık alanında ciddi yatırımlar söz konusudur.Türkiye'nin ilk organize tarım bölgesi'de Adana 'da oluşturulmaktadır.HacıSabancı Organize sanayi bölgesiBölgenin ve Türkiye'nin en büyük sanayi bölgelerinin başında gelir.Adana da sanayi Cumhuriyet'in ilk yıllarından beri gelişmektedir, sanayi bölgesi dışında da birçok büyük fabrika faaliyet gösterir. Türkiye'nin en büyük işletmelerinin birçoğu bu bölgededir. Hacı Sabancı Organize Sanayi Bölgesi Türkiye'nin en büyük entegre sanayi bölgesidir ve şehrin doğusundadır. Öte yandan batıda Mersin'e kadar uzanan d-400 karayolu boyunca irili ufaklı fabrika ve tesisler yer alır. Otomobil, minibüs, otobüs, jüt, cam, sigara, bira ve alkol, mukavva, kâğıt, elektronik, petrokimya, demirçelik, plastik, makina, ilaç, gübre ve çimento gibi çok sayıda alanda üretim yapan Türkiye ve Avrupa çapında büyük tesisler yer almaktadır. Sabancılar ve Çukurova Holding gibi bir çok büyük kuruluş Adana'dan çıkmıştır. Aynı zamanda Ceyhan limanı halen Dünyanın 2. büyük limanı olma yolundadır. Bakü ve Ortaasya'dan gelen petrol burada işlenerek dağıtılmaktadır.
Türkiye'nin en verimli ovası olan Çukurova'da Pamuk, ayçiçeği, mısır, arpa, buğday, narenciye (portakal, turunç, mandalina ve limon), muz, kivi, baklagiller, şekerkamışı, pirinç, soya, üzüm, fıstık, badem, karpuz, yenidünya gibi birçok ürün üretilmektedir. Ülkedeki birçok tarım ürününün üretiminde Adana ilk 3 sırada yer alır. Adana il merkezinde, Çukurova'da üretilen ürünler pazarlanır.
Adana, yüzyıllardır önemli ulaşım ağlarının ortasındadır. Günümüzde de Çukurova Otobanı ile Ankara, Gaziantep, Mersin ve İskenderun yönüne geniş otoyol ağına sahiptir. Türkiye'nin en eski havalimanlarından birini barındıran kentte, Adana Uluslararası Havalimanı 1937 yılından bu yana hizmet vermektedir. Ayrıca Yumurtalık Limanı ve Serbest Bölgesi'de önemli ulaşım noktalarından biri konumundadır.
Turizm ve Kültür [değiştir]
Turistik Mekanlar [değiştir]
Taşköprü - Justinyanus Köprüsü
Adana'da Antik Yerleşim Yerleri [değiştir]
| ADANA' nın Antik Yerleşim Birimleri |
| Adı |
Dönemi |
Adana'ya Uzaklığı |
Yeri |
| Şar (Mağara) |
Hitit-Roma-Ermeni |
211 Km. |
Tufanbeyli |
| Ayas |
Yunan-Roma |
78 Km. |
Yumurtalık |
| Mallos |
Yunan-Roma |
50 Km. |
Adana' nın güneyi, Karataş' a yakın |
| Misis |
Eti-Roma-Arap-Osmanlı |
27 Km. |
Misis, Yakapınar |
| Magarsos |
Yunan-Roma |
50 Km. |
Karataş |
| Tumlu |
Ortaçağ |
50 Km. |
Ceyhan' ın kuzeybatısı |
| Mazırık Örenleri |
İlkçağ |
50Km. |
Karaisalı |
Kültür Elemanları [değiştir]
Etkin Kuruluşlar [değiştir]
Festivaller ve Etkinlikler [değiştir]
Geleneksel Türk Ve Ermeni Mutfağının birçok özelliğini barındıran Adana Mutfağı, çevresindeki Antakya, Gaziantep, Mersin ve Kahramanmaraş illeri gibi Suriye mutfak kültüründen etkilenmiştir. Bunun sonucu olarak, Adana'nın Mutfak kültüründe acılı ve ekşili lezzetler ve çeşitli tatlılar büyük yer tutar. Adana Mutfağı'nda et önemli bir malzemedir ve mutfak ürünlerinin çoğunda et kullamılır. En ünlü yemeği dünyaca tanınan Adana Kebabı'dır. Genelde şalgam suyu ile tüketilir. Adana Mutfağı'nın diğer yemekleri ise şunlardır:
.jpg)
